Dinsdagboek: januari 2006

Maandag 23 januari 2006

Deze week komt de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa weer bijeen in een winters Straatsburg. Het belooft een drukke week te worden, vol vergaderingen, debatten en afspraken. Zoals gebruikelijk is de eerste vergadering die van mijn politieke groep. Belangrijkste discussiepunt is het rapport dat woensdag op de agenda staat en dat de wandaden van de voormalige Oost-Europese communistische regimes veroordeelt. Op zich is daar niks mis mee, die regimes deugden van geen kant, maar het rapport en de aanbevelingen hebben een tamelijk hoog Koude-Oorlog gehalte. Het rapport, opgesteld door een Zweedse liberaal, probeert in acht bladzijden de geschiedenis van het communisme samen te vatten en te analyseren. Het gooit ideologie en de perverse manier waarop daar in Oost-Europa mee is omgegaan op één hoop, miskent de positieve rol die veel communistische partijen in West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gespeeld –natuurlijk wel nadat Hitler de Sovjetunie had aangevallen-  alsmede de bekering tot de parlementaire democratie die de communistische partijen in Oost-Europa (in de meeste gevallen weliswaar noodgedwongen) hebben doorgemaakt. In de discussie in onze groep, waarin naast groene en linkse socialisten ook communisten zitten, blijken de meeste communisten  echter nog te veel last te hebben van oude loyaliteiten en wordt alles van stal gehaald om het rapport bekritiseren. We besluiten op mijn voorstel dat onze fractievoorzitter, de Zweed Mats Einarsson, namens de groep het woord zal voeren –wat tot enig gemor bij de communisten leidt. Mats zal in ieder geval zorgen voor een genuanceerd verhaal.

Daarna neem ik een kijkje bij de persconferentie van mijn Zwitserse collega Dick Marty, die een tussenstand presenteert van zijn rapport over de geheime CIA-kampen. Er schijnen nog nooit zoveel journalisten op een persconferentie van de Raad van Europa in Straatsburg te zijn afgekomen. Rustig, bijna slaapverwekkend, houdt hij zijn verhaal, waarin wel wat scherpe observaties zitten. Maar ook hij moet erkennen dat er weliswaar aanwijzingen, maar geen bewijzen zijn. Wordt vervolgd.  

’s Middags komt onmiddellijk bij de opening van de plenaire vergadering een ander belangrijk punt aan de orde: de geloofsbrieven van nieuw gekozen delegaties. Meestal een hamerpunt, maar omdat de verkiezingen in Azerbeidzjan niet vrij een eerlijk zijn verlopen, is het initiatief ontplooid om de geloofsbrieven van de nieuwe delegatie ter discussie te stellen. Daarvoor moeten minstens tien leden uit vijf lidstaten zo’n voorstel steunen, maar dat aantal wordt ruimschoots gehaald. Dat betekent dat er bliksemsnel een rapportje moet worden geschreven, dat eerst in de monitoringcommissie wordt besproken en op woensdag in de plenaire vergadering wordt behandeld. Ik loop van afspraak naar afspraak. Spreek met Albanese parlementariërs (ik ben rapporteur voor Albanië), Nederlandse journalisten en ambtenaren.

’s Avonds is het gebruikelijke diner van de groep, dat deze keer in een dorp buiten de stad wordt gehouden. Eveneens gebruikelijk is dat de tafel in twee delen uiteenvalt: een deel waar Engels en een deel waar Russisch wordt gesproken – en wodka wordt gedronken.

Dinsdag 24 januari 2006

’s Morgens eerst naar de monitoringcommissie waar het punt van de Azeri-geloofsbrieven aan de orde is. De Engelse labour-parlementariër Frank Lloyd wordt tot rapporteur gekozen en een conceptrapport ligt al voor. Uiteraard was het secretariaat van een en ander op de hoogte om tijdig voor dat rapport te kunnen zorgen. Frank Lloyd maakte deel uit van de delegatie die in november de verkiezingen heeft waargenomen.  Ik was de leider van de delegatie en heb een kritisch rapport over de verkiezingen geschreven, dat eind november door de Raad van Europa is aanvaard. In zijn rapport wordt daar uiteraard uit geput. Zijn aanbeveling heeft twee varianten. De geloofsbrieven niet aanvaarden, wat een zware sanctie is, of de geloofsbrieven wel aanvaarden, maar de Azerbeidjaanse delegatie tijdelijk het stemrecht te ontnemen, totdat er in juni opnieuw wordt besloten. Want dan moet blijken of de Azerbeidjaanse autoriteiten inmiddels een aantal maatregelen heeft getroffen die in mijn rapport wordt voorgesteld en of de verkiezingen die in tien stemdistricten in mei worden gehouden, nu wel vrij en eerlijk zijn verlopen. We komen er ’s morgens niet uit. ’s Middags discussiëren we verder. De commissie blijkt sterk verdeeld: 24 leden –waaronder ik en ook Lloyd- willen in ieder geval een sanctie nemen en het stemrecht tijdelijk ontnemen, 24 leden vinden dat echter te ver gaan, maar stellen wel dat er tot sancties moet worden besloten als blijkt dat er in juni niks is verbeterd. Terstond besluit ik in overleg met Lloyd een amendement in te dienen die de variant van het stemrecht ontnemen weer op tafel brengt. Het is immers de plenaire vergadering die hierover moet besluiten.

In de Nederlandse delegatie stijgt inmiddels de bloeddruk: komt ze wel of komt ze niet? En die ‘ze’ is Rita Verdonk, die donderdag de assemblee zal toespreken als het –kritische- rapport van de Zwitserse Zapfl-Helbling aan de orde is over het Nederlandse asielbeleid. Ze zit nu nog in Afrika, maar donderdag wil de Tweede Kamer ook een spoeddebat met haar over de Schipholbrand.

’s Avonds dineert de Nederlandse delegatie in de ‘residentie’ van de ‘PV’, de Permanente Vertegenwoordiger –zeg maar de ambassadeur- van de Nederlandse regering bij de Raad van Europa. Speciale gast is de Nederlandse rechter bij het Europese Hof van de Mensenrechten in Straatsburg. Dit Hof is een van de meest gezaghebbend onderdelen van de Raad van Europa en waakt er over dat het mensenrechtenverdrag door de lidstaten wordt gerespecteerd. Europese burgers kunnen een beroep doen op het Hof als ze menen dat de rechtsgang  in eigen land tekort is geschoten. Vele duizenden doen dat jaarlijks met als gevolg dat het Hof overbelast is en met een forse achterstand kampt. Ondanks het goede eten is het een informatief samenzijn. Duidelijk is dat het Hof natuurlijk in staat moet worden gesteld om zijn werk naar behoren te doen en er dus personeelsuitbreiding moet komen, wat ongeveer evenveel schijnt te kosten als twee kilometer asfalt... Duidelijk is ook dat de kwaliteit van de nationale wetgeving –en rechtspraak- in hoge mate bepalend is voor het aantal zaken dat door burgers bij het Hof wordt aangespannen. Zo was Turkije jaren lang koploper, maar door de snel verbeterde wetgeving in dat land, mede natuurlijk omdat het moest voldoen aan de criteria van de Raad van Europa en wil toetreden tot de Europese Unie, loopt het aantal klachten van Turkse burgers terug. Rusland heeft nu de twijfelachtige eer koploper te zijn. Nederland is een kleine speler op dit veld; veel klachten hebben te maken met het vreemdelingenbeleid.      

Woensdag 25 januari 2006 

Eerst weer een fractievergadering. Er blijken geen gegadigden te zijn die namens de groep het woord willen voeren over het Nederlandse asielbeleid. Dus doe ik het maar. Niet dat ik dat erg vind, integendeel, maar het is een ongeschreven regel dat bij een rapport over je eigen land Nederlandse vertegenwoordigers het zwijgen er toe doen. Overigens blijkt dat typisch Nederlands te zijn, want andere delegaties trekken zich daar niets van aan. Trouwens, ook Van Thijn en Veenendaal hebben zich voor het debat ingeschreven, dus bij deze is ongeschreven regel ten grave gedragen.

Daarna heb ik een gesprek met een paar mensen van een Azerbeidjaanse mensenrechtenorganisatie, die nog eens duidelijk maken dat de verkiezingen een fiasco waren. Vervolgens lunch ik met de Azerbeidjaanse delegatie en de vice-voorzitter van hun parlement. Ik was uitgenodigd om te praten over een rapport dat ik ga schrijven over vermiste personen in de Armenië, Georgië en Azerbeidzjan. Maar uiteraard proberen ze me ook te verleiden om in het debat dat zo meteen plaats vindt over hun geloofsbrieven niet de harde lijn  te kiezen. Maar ik geef geen krimp.

Daarna wederom naar de monitoringcommissie. Opnieuw veel heisa over Azerbeidzjan, nu over mijn motie die door sommige leden buiten de orde wordt verklaard, omdat het voorstel gisteren was verworpen. Onzin natuurlijk, omdat niet de commissie maar de plenaire vergadering moet kunnen kiezen uit de verschillende mogelijkheden.

De plenaire vergadering is goed bezocht: zo’n 180 afgevaardigden zitten in de halve cirkel. Lloyd licht zijn rapport toe en daarna voeren tien  afgevaardigden het woord, waaronder maar liefst drie Azeri’s, die in emotionele betogen hun Europese liefde belijden en de Assemblee oproepen hen daarvoor niet te  bestraffen. De twee rapporteurs over Azerbeidzjan, Gross en Herkel steunen echter de kritische aanpak. Ook in mijn betoog wind ik er geen doekjes om en roep ik de Assemblee op de eigen principes en besluiten serieus te nemen en een duidelijk signaal af te geven dat de maat vol is. Klik hier voor mijn betoog.

Mijn amendement wordt echter niet aangenomen: 100 afgevaardigden stemmen tegen en 70 voor. Maar er lijkt een brede consensus te bestaan om in juni, mocht er niks veranderd zijn, maatregelen te nemen.

Daarna schakelt de Assemblee over op de anticommunistische versnelling. De leider van de sociaal-democratische fractie, de Spanjaard de Puig, houdt –evenals Einarsson- een genuanceerd betoog en stelt voor het rapport terug te sturen naar de politieke commissie, omdat het te slecht is. Er is een lange sprekerslijst; de meesten pleiten voor aanname van het rapport. Sommigen houden indrukwekkende, persoonlijke verhalen over het onrecht dat hen -of hun familie- onder het communistische regime is aangedaan. Maar daar staan weer kritische verhalen tegenover zoals van de Griek Pangalos, voormalig PASOK minister van Buitenlandse Zaken die er fijntjes aan herinnert dat praktisch geen der West-Europese landen ook maar een poot heeft uitgestoken toen Griekenland gebukt ging onder de kolonelsdictatuur. Dieptepunt is het schreeuwerige betoog van de Russische nationalist Zhirinovsky, die op onnavolgbare wijze appels met peren en bananen vergelijkt. Bij de stemming wordt het voorstel van de sociaal-democraten om het rapport terug te verwijzen, verworpen. De resolutie wordt aangenomen, maar de aanbevelingen aan de lidstaten, halen het niet, omdat daarvoor een 2/3^e meerderheid is vereist.

Daarna heb ik een gesprek met een journalist van het AD, die bezig is met een achtergrondartikel over de elf monarchieën die Europa nog rijk is. Aanleiding voor het artikel is mijn motie van vorig jaar, die vroeg om een inventarisatie van de staatkundige positie van de monarchieën in de Raad van Europa. Omdat deze motie duidelijk republikeinse overwegingen had, heeft hij het niet gehaald. Maar het is leuk dat het AD er op deze wijze alsnog iets mee doet. En ik ben weer geïnspireerd om een nieuwe motie op te stellen die wat anders getoonzet zal zijn, om zo in ieder geval het gewenste resultaat te krijgen: een rapport –en dus een discussie- over monarchieën in de Raad van Europa.

Donderdag 26 januari 2006 

Om 8 uur door een besneeuwd Straatsburg naar het Palais de l`Europe voor een vergadering van de migratiecommissie. Er blijken geen amendementen te zijn ingediend op het rapport over het Nederlandse asielbeleid. Daarna spoed ik me naar een overleg over het rapport dat ik ga schrijven over verdwenen personen in de Zuid-Kaukasus. Ik bespreek met de ambtenaar die mij zal ondersteunen de nodige praktische zaken en prik wat data voor een bezoek dat rond 1 juni zal plaatsvinden. Daarna een overlegje met een lobbyist van een Britse homo-organisatie die ontdekt heeft dat ik rapporteur ben voor Albanië en met stukken komt waaruit blijkt dat de wetgeving in deze bergstaat nog tamelijk homofoob zijn. Ik beloof hem uiteraard daar aandacht aan te zullen besteden. En dan schuif ik aan bij de ‘presidentiële lunch’ die de voorzitter van de Assemblee, collega senator René van der Linden, organiseert ter ere van de aanwezigheid van minister Verdonk, die toch is gekomen, en de minister van Buitenlandse Zaken van Roemenië. Zo’n lunch is overigens standaard in de vergaderweek: elke keer zijn er weer andere ministers, premiers of presidenten te gast, die tenslotte ook moeten eten.

Het toetje haal ik niet: ik moet op tijd bij de hoorzitting zijn die ik leid. Het gebruikelijke patroon ontvouwt zich. De vice-parlementsvoorzitter, die namens de regerende YAP-partij spreekt, begint wijdlopig op de bekende Oost-Europese wijze algemeenheden aaneen te rijgen. Ik onderbreek haar en vraag haar opnieuw alleen te reflecteren op de besluiten die de Assemblee gisteren heeft genomen, nl. dat er wel het een ander op korte termijn moet veranderen, anders zwaait er in juni wat. Ze reageert daar aarzelend positief op. Ook de oppositieleiders kunnen het niet nalaten weer uitvoerig terug te blikken, in plaats van uiteen te zetten hoe ze aankijken tegen de besluiten van de Assemblee, inclusief de oproep aan hen om de komende verkiezingen niet te boycotten. Ondanks aandringen komt op deze laatste vraag geen duidelijk antwoord.

Dan het debat over het Nederlandse asielbeleid. De zaal is zeer matig gevuld met zo’n veertig afgevaardigden. Er hebben zich slechts acht sprekers gemeld, waaronder drie Nederlanders. Maar eerst krijgt Verdonk het woord om haar beleid toe te lichten. Ze doet dat in het Nederlands! En dat terwijl er in Straatsburg toch Frans wordt gesproken. Ze zet haar beleid nog eens uiteen en laat weten het rapport van Zapfl-Helbling als een ondersteuning van haar beleid te beschouwen. Een bekend truc die echter nogal doorzichtig is, omdat het rapport wel degelijk kritisch is en een aantal voorstellen doet om het beleid aan te passen. Verdonk ‘onthult’ dat nog nooit een Nederlandse minister zo vaak van haar bevoegdheid gebruik heeft gemaakt om afgewezen asielzoekers toch een verblijfsvergunning te geven. Maar ze laat na te vertellen dat er ook nog nooit zoveel asielzoekers zijn teruggezonden. Opvallend is het betoog van de Deense liberaal Morten Østergaard die namens zijn groep, waar ook de VVD’ers in zitten, een kritisch verhaal houdt over de Nederlandse (en Deense) asielpolitiek. Ik kan niet nalaten in mijn betoog nog eens te benadrukken wat de ware aard van het Nederlandse beleid is, nl. om het xenofobe deel van de Nederlandse bevolking te laten zien dat deze regering de zaken krachtig aanpakt, waarbij ze uitgerekend de zwaksten als doelgroep hebben gekozen: asielzoekers. Ik benadruk dat het rapport op een aantal punten aanpassingen van het Nederlandse beleid bepleit en dat als Verdonk dat ontkent ze blijkbaar een ander rapport in handen heeft dan ik. Klik hier voor mijn bijdrage. Nog tijdens het debat krijgt ze spreektijd om te reageren en daarna beent ze de zaal uit, op weg naar het vliegveld. Het rapport en de aanbevelingen worden unaniem aanvaard.

’s Avonds ga ik met een Noorse en Deense collega naar La Laiterie, net als de Amsterdamse Melkweg een tot cultureel centrum verbouwde melkfabriek. Hier geeft Bernard Allison een concert, zoon van de vermaarde Chicago-bluesman Luther Allison. Luther is helaas te vroeg overleden, maar zijn zoon zet zijn werk energiek voort. Het is een fantastisch optreden in een kleine, intieme zaal. Na vier dagen vergaderen en overleggen is dit de perfecte afkick.

Dinsdag 17 januari 2006

Het reces is voorbij en dat is maar goed ook. Er valt veel te doen in Den Haag vandaag. Veel commissievergaderingen, een volle agenda voor de plenaire vergadering en dan ook nog een fors opgetuigde receptie, want CDA-coryfee Hannie van Leeuwen viert haar 80-ste verjaardag.

De nota Ruimte is de hoofdmoot van de plenaire agenda. Collega Jos van der Lans heeft een goed doorwrocht betoog, waarin hij de onwil van dit kabinet blootlegt om de Ruimtelijke Ordening in Nederland de noodzakelijke impulsen te geven voor een duurzame verdeling van de schaarste ruimte in dit land.

Naast vele –korte- commissievergaderingen bezoek ik de vergadering van de Nederlandse delegatie van de Parlementaire Assemblee die volgende week in Straatsburg plaatsvindt. Meestal is dit een korte vergadering, want de eventuele inbreng die iedereen volgende week in de debatten heeft, worden afgestemd in de politieke fracties waar je deel van uit maakt –en niet in de nationale delegaties. Maar deze keer duurt het wat langer, omdat volgende week het rapport over het asielbeleid van Verdonk op de agenda staat. Verdonk reist zelf ook naar Straatsburg af om –ongetwijfeld in de haar bekende stijl- de verenigde Europese parlementariërs toe te spreken. Het is een soort ongeschreven regel dat als er een rapport over je eigen land op de agenda staat, je er het zwijgen toe doet. Niet dat dit altijd gebeurt; zo werd er enige tijd geleden een rapport over de Belgische taalstrijd behandeld, waarbij Belgische parlementariërs fel tegen elkaar van leer trokken, wat een nogal beschamende vertoning was. Nu wordt ook voorgesteld dat we ons aan de ongeschreven regel houden, maar niet iedereen is het daar mee eens. Als Verdonk onheus zou worden aangevallen, moet ze toch verdedigd kunnen worden, zo luidde het verweer van enkele VVD’er. En dus werd er niets afgesproken.

Daarna ging ik naar een ‘Kluisbijeenkomst’ van Een Ander Nederland. Het was de tweede bijeenkomst die deze club voor linkse parlementariërs organiseert om onder het genot van een drankje en een hapje met elkaar over actuele en minder actuele zaken te praten. De actuele kwestie was deze keer de missie naar Afghanistan. Waarom zouden PvdA, GroenLinks en SP niet meer met elkaar afstemmen, omdat een gezamenlijk links optreden in deze doorslaggevend is. Uiteraard verondersteld dit wel dat er één opvatting is… In een vrij open sfeer werden standpunten en perspectieven uitgewisseld, zonder dat er conclusies werden getrokken. Maar dat is dan ook niet de bedoeling. Hoofdmoot van de discussie vormde de zorg, en dan met name het nieuwe zorgstelsel. Wat gebeurt er als links een regering vormt? Verdwijnt de marktwerking uit de zorg? Wordt de premie inkomensafhankelijk? Verdwijnt het eigen risico? Wordt het basispakket anders samengesteld? Wat gebeurt er met de AWBZ? Wordt er gestuurd op kwaliteit in plaats van op kosten? Maar hoe zit het dan met de kostenbeheersing? Deze –en nog veel meer- vragen kwamen aan bod, waarbij de specialisten uit de Kamerfracties in grote lijnen –en vaak ook in detail- het redelijk met elkaar eens waren. Dat een linkse visie de nadruk legt op preventie, kwaliteitsgestuurde zorg, vermindering van bureaucratie en meer waarde hecht aan de rol van gebruikers en professionals dan commercieel belanghebbenden bleek tamelijk eensgezind in de Kluis.