Dinsdagboek: juli 2001

Dinsdag 10 juli 2001

Vandaag staat Den Haag centraal. Althans de gemeentelijke herindeling, waarbij Den Haag er stukken grond bij krijgt van de buurgemeenten Rijswijk, Voorburg, Leidschendam en Nootdorp. Een bombardement van emails en brieven is er op de Eerste Kamer losgelaten door tegenstanders van deze annexatie, die niet door grote broer Den Haag opgeslokt willen worden. Gemeentelijke herindelingen zorgen vaak voor spanning in de senaat. Zeker als het om stedelijk gebied gaat. Het plattelandssentiment is behoorlijk vertegenwoordigd, evenals de daarmee samenhangende anti-grotestadsgevoelens. Daarnaast is er ook rationele kritiek op het gemeentelijke herindelingsbeleid van Paars, zeker als het om stedelijke gebieden gaat. Verreweg de beste oplossing zou een stadsprovincie zijn, waarin de centrumstad en de randgemeenten een eigen provincie vormen. Dat zou in ieder geval rond de drie grootste steden moeten gebeuren. Wat nu in de Haagse regio wordt voorgesteld is een relatief kleine ingreep, die noch de problemen van Den Haag zal oplossen, noch bijdraagt aan een vruchtbare regionale samenwerking.

Er zijn drie schorsingen nodig om de verschillende fracties tot een standpunt te laten komen. Bij D66 en VVD twijfelen enkelen en dat is riskant, want de Paarse coalitie heeft slechts een meerderheid van één stem in de senaat. En er wordt van uitgegaan dat de oppositie in zijn geheel zal tegenstemmen. Maar dat blijkt niet te kloppen. In onze fractie wordt hevig getwijfeld. Het pleidooi van minister De Vries dat Den Haag, dat nu opgesloten zit tussen de zee en de omringende randgemeenten, langzaam maar zeker leegbloedt, maakt indruk. Een vitale stad heeft eigen ruimte nodig, zeker als zij de ambitie heeft de ‘internationale stad voor recht en vrede’ te zijn. Daar staat tegenover dat deze grenswijziging daar eigenlijk geen antwoord op is. En wellicht het betere antwoord, een stadsprovincie, in de weg zal staan. Bovendien: Groenlinks in de regio en in de Tweede Kamer heeft zich om deze reden tegen de herindeling uitgesproken en enige lijn in het GroenLinks-stemgedrag kan ook geen kwaad. Drie GroenLinksers besluiten voor te stemmen, vier –waaronder ik- tegen. (We zijn vandaag met z’n zevenen.) Journalisten die de twijfel hebben geroken, vissen naar het aantal voorstemmers. Als er bij ons drie voorstemmen, kunnen er immers ‘ongestraft’ drie paarse senatoren tegenstemmen: het wetsvoorstel zou dan alsnog worden aangenomen. We spreken af niets over het stemgedrag van tevoren mee te delen. Bij de stemming moet maar blijken hoe de kaarten liggen. Maar dan blijkt dat D66 en VVD het lot niet in handen van de oppositie willen leggen. Onder veel druk hebben de paar aarzelaars besloten toch voor de grenswijzigingen te stemmen.

Over het referendum en de burgemeestersbenoeming is dan inmiddels ook al gestemd. Beide wetsvoorstellen zijn aangenomen. De ophef die de VVD heeft gemaakt is uiteindelijk als een nachtkaars uitgegaan. Een brief van Minister De Vries over de burgemeestersbenoeming heeft daarbij nog geholpen. Daarin bevestigt hij nog eens dat het echt de bedoeling is dat gemeenteraden met een aanbeveling van twee personen komen. Bij uitzondering kan dat er ook één zijn, maar alleen de minister bepaalt welke uitzondering dat kan zijn. En De Vries is bereid dat in een wetswijziging nog eens vast te leggen. De VVD stelt zich tevreden met deze dooie mus, omdat het niets meer is dan de minister verleden week een en andermaal naar voren heeft gebracht. Bovendien moet deze wetswijziging eerst door de Tweede Kamer geloodst worden en het is de vraag of dat lukt. In het korte debat naar aanleiding van deze brief wijs ik er op dat hier geen sprake is van monisme of dualisme, maar van paternalisme: de greep van Den Haag op de burgemeestersbenoeming blijft gehandhaafd. Als protest hiertegen kondig ik aan dat de acht senatoren van GroenLinks zich aan alle gemeenten zullen aanbieden om als tweede op de aanbeveling te staan, zodat ze zeker weten dat de eerste kandidaat tot burgemeester benoemd zal worden…

Maandag 2, dinsdag 3 en woensdag 4 juli 2001

Deze week maar liefst drie vergaderdagen met twee belangrijke agendapunten: het referendum en de burgemeestersbenoeming. Voor beide punten ben ik woordvoerder. Verder is er de toestemmingswet van Willem Alexander en Máxima, waarvoor beide kamers in een Verenigde Vergadering bijeenkomen. De behandeling van de wetten m.b.t het referendum en de burgemeestersbenoeming worden met enige spanning tegemoet gezien. Zal de VVD nog eens de moed kunnen hebben D66 dwars te zitten? Het liberale publiciteitsoffensief is in het weekend ingezet. Zaterdag riep Wiegel in zijn lijfblad De Telegraaf zijn voormalige collega's op tegen de burgemeesters-wet te stemmen. His masters voice kreeg een echo in de Volkskrant waar de Amsterdamse VVD-senator Luijten deze wet stevig bekritiseerde. 'Op gespannen voet met de grondwet' luidde zijn commentaar. Met name het wetsartikel dat het mogelijk maakt dat ook één kandidaat door de gemeente als burgemeesterskandiaat door de gemeenteraad naar voren geschoven, is de VVD een brug te ver. Maar ook rond het referendum wordt een beetje stampij gemaakt. Ook hier ontwaren de liberalen dat de grondwet in het geding is.

Een ander anachronisme vond in de Ridderzaal plaats: het debat over de toestemmingswet van het huwelijk tussen Willem Alexander en Máxima. In een haast gewijde omgeving beklommen de fractievoorzitters de kansel om in veelal plechtige bewoordingen hun steun aan het voorstel te geven. Tot ontsteltenis van de vijf PvdA-tegenstemmers zweeg Melkert over hun motieven in alle talen. De Hoop Scheffer bleek het nu eens te zijn met de uitsluiting van Pa Zorreguieta, terwijl het CDA , als zij nog aan het roer zouden staan, er geen punt van gemaakt zouden hebben. De SGP’er Holdijk sprak alleen voor eigen parochie. Hij zette onverdroten in de steeds warmer wordende zaal uiteen dat de katholieken nog steeds het bestrijden waard zijn. Paul Rosenmöller had het luchtigste verhaal, maar roerde ook zaken aan als de vader, de snelle naturalisatie en de vorstelijke jaarlijkse uitkering (1,6 miljoen) van Máxima en uiteraard het feit dat GroenLinks voorstander is van een gekozen staatshoofd. Er vonden geen interrupties plaats en niemand wenste een twee termijn na het plichtmatige antwoord van Kok. Ook Rosenmöller niet, zodat er een vreemde, a-politieke nagalm blijft hangen over dit ‘debat’.