Dinsdagboek / Leo Platvoet

[ Start ] [ Contact ] [ Sitemap ] [Zoeken]

 

Odyssee Reisgidsen

Monarchie & Republiek 

Herman Gorter

GroenLinks

Een Ander Nederland

Gepubliceerde artikelen

Dualisme

Zuidelijke Kaukasus

Dinsdagboek

Eerste Kamer

Raad van Europa

Emancipatiemachine

Stappen door de Nieuwe Stad

PSP

Reisverslagen

BMC

 

 

Dinsdagboek: november 2006

 

Donderdag en vrijdag 30 november - 1 december 2006

Vandaag zit ik in Tiblisi, de hoofdstad van Georgië. Ik vervang de voorzitter van de Eerste Kamer, Yvonne Timmerman-Buck, op een bijeenkomst van de parlementariers uit landen die om Rusland heen liggen: Letland, Estland, Litouwen, Moldavië, Oekraïne, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan. Het zijn landen die voor de val van de Berlijnse muur deel uit maakten van het Sovjet-imperium. Nu zoeken ze met vallen en opstaan hun weg naar échte onafhankelijkheid van grote broer Rusland, die nog steeds nadrukkelijk aanwezig is op allerlei manieren. Van het leveren van gas tot het openlijk steunen van afscheidingsbewegingen. Ze zoeken uitdrukkelijk aansluiting bij Europese en Atlantische structuren, zoals NAVO (hoewel, gelukkig niet allemaal, Moldavië ziet daar niets in) en de EU -waar de Baltische staten overigens al lid van zijn. Maar het is vooral de angst voor het weer groeiende zelfbewustzijn van Rusland dat deze landen tot samenwerking brengt. En dat is precies het doel van deze bijeenkomst: de oprichting van een Community of Democratic Choice (CDC), een samenwerkingsverband van de parlementen van die landen. Op deze twee dagen wordt dit idee uitgebreid besproken door de parlementariërs. Ik mag de eerste van drie panels voorzitten, waarin de voorzitters van de parlementen van Georgië,  Litouwen en Polen, alsmede een commissievoorzitter uit de Oekraïne, hun visie op dit initiatief uiteenzetten. Opvallend is dat de vertegenwoordigers van parlementen uit landen die lid zijn van de EU (Polen en Litouwen) terughoudender zijn om een aparte interparlementaire organisatie in het leven te roepen dan hun collega's uit Georgië en de Oekraïne. Er bestaan immers al de nodige interparlementaire assemblees, zoals van de Raad van Europa, de OVSE en de NAVO. Maar vele Europese regio's hebben daarnaast nog hun eigen parlementaire overlegorganen, zoals de Scandinavische Nordic-Raad en 'onze' Benelux-raad. De parlementariërs discussiëren verder over andere doelstellingen van deze regionale vorm van samenwerking, zoals het voorkomen van conflicten en het versterken van de parlementaire democratie. Aan het eind van de tweedaagse conferentie wordt een verklaring aangenomen waarin de parlementen van de betreffende landen worden aangespoord om een aantal initiatieven te nemen die de samenwerking tussen hen zal doen groeien.  

De traditionele 'familiefoto' bij dit soort bijeenkomsten. Ik sta middelste rij, in het midden (ai, zonder stropdas!) De dame voor mij is Nino Burjanadze, voorzitter van het parlement van Georgië, geflankeerd door haar collega's uit Polen (links: Bogdan Borusewich) en Litouwen (rechts: Viktoras Muntianas).

Gelukkig heb ik ook nog wat tijd om door Tiblisi te dwalen, dat langgerekt op de heuvelende oevers van de Mtkvari-rivier ligt. Vooral het oude, weliswaar sterk vervallen, deel van Tiblisi is de moeite waard. Smalle straten en stegen kronkelen de  groene hellingen op die worden bekroond door het machtige, vroeg-middeleeuwse Narikala-fort. Meest opvallend in dat oude deel zijn de grillige houten balkons, veranda's en loggia's die de oude huizen een pastorale uitstraling geven.  

               

Dinsdag 28 november 2006

De spectaculaire uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen galmt nog na in de rijk gestoffeerde vertrekken van de Eerste Kamer. De SP'ers worden van alle kanten gefeliciteerd, PvdA'ers en VVD'ers lopen wat bedremmeld rond en de CDA'ers glimmen als nooit tevoren.

Over de uitslag van GroenLinks heb ik zeer gemengde gevoelens. Als je de peilingen van de laatste maanden bekijkt, hebben we het niet slecht gedaan. Normaal moesten we meestal inleveren op die peilingen, dat is niet gebeurd. Dat komt door het sterke optreden van Femke Halsema in de laatste week van de campagne en het afwezig zijn van een nek-aan-nek race tussen Balkenende en Bos. Maar als je het wat ruimer bekijkt is het geen goede uitslag. De PvdA verliest fors – en ook GroenLinks verliest. Terwijl GroenLinks o.a. is opgericht om voor linkse kiezers het alternatief voor de PvdA te zijn. Dat hebben we niet kunnen waarmaken; en de SP wél.  

De analyses buitelen over elkaar heen. Populistische partijen hebben gewonnen en genuanceerde partijen verloren. Pardon? Is het CDA genuanceerd? En de SP als populistische partij afschilderen is iets te populistisch.  Cultureel-behoudende partijen hebben gewonnen en cultureel-progressieve partijen hebben verloren. Pardon? Is de VVD cultureel-progressief? Partijen die vóór de Europese grondwet waren hebben verloren en die er tegen waren hebben gewonnen. Dat klopt, maar lijkt een wat vreemde verklaring, aangezien dit onderwerp tijdens de campagne geheel afwezig was. Ja, maar het is de maatschappelijke onderstroom van nationalistische, anti-multi-culturele, anti-gevestigde-politiek-gevoelens, die tijdens die Eurocampagne, na de Fortuyn-revolte, opnieuw kwam bovendrijven en nu wederom in een maalstroom partijen als de VVD, de PvdA en GroenLinks met zich mee heeft genomen. Maar wat was er gebeurd als Rita Verdonk met 50,1% het lijsttrekkersreferendum in de VVD had gewonnen en Bos niet was gaan schipperen met de AOW? Wat was er gebeurd als de PvdA een heldere koers had gevaren m.b.t. de linkse coalitiekeuze, zodat de kiezers écht iets te kiezen hadden? Ik weet het niet, niemand kan het weten, maar het verklaren van deze uitslag is geen simplistische bezigheid.

Hoe goed de campagne van GroenLinks de laatste weken ook op dreef kwam: een gevestigde partij als GroenLinks wint geen verkiezingen door een goede campagne. Je kunt ze wel verliezen door grote fouten te maken, maar dat is gelukkig niet gebeurd. Wat er wél aan de hand is, is dat GroenLinks zich heeft ontwikkeld tot een partij die slechts een beperkte groep mensen aanspreekt en een grote groep van haar ‘natuurlijke’ achterban van zich heeft vervreemd. Nu weet ik ook wel dat ‘natuurlijke’ achterbannen in het tijdperk der zwevende kiezer niet meer bestaan, maar laat ik het anders zeggen. GroenLinks is altijd een partij met een intellectuele uitstraling geweest –en daar is niets mee-, maar de kunst is dit te combineren met een aansprekend programma en een partij-uitstraling, die óók herkenbaar zijn voor mensen waarvoor GroenLinks wil opkomen. Mensen die tegenwoordig als ‘outsider’ worden bestempeld, maar ook gewoon die mensen die wél een –matig betaalde- baan hebben, veel huur betalen, hun ouders in een verzorgingstehuis zien verkommeren of constateren dat de klassen van hun kinderen wel erg groot zijn. Voor die grote groep mensen lijkt GroenLinks nauwelijks aantrekkelijk te zijn. GroenLinks heeft vooral een elitaire uitstraling – en daar is wel iets mis mee. Elitair is echt iets heel anders dan intelligent – of sociaal – of groen. Die elitaire uitstraling komt door het waanidee dat GroenLinks zich vooral moet richten op een bepaald type medemens, dat immaterieel, kosmopolitisch en post-modern is. Dat is gebeurd op zoek naar een van andere linkse partijen te onderscheiden kiezersmarkt, daarbij ondersteund door het adviesbureau Motivaction, dat mensen niet definieert naar hun maatschappelijke positie, maar naar leefstijlen en waardepatronen. Het probleem daarvan is echter dat deze mensentypen vloeibaar zijn als gas – je kunt nl. zowel burgerlijk als kosmopolitisch zijn- en dat een dergelijke indeling geen voertuig kan zijn voor een politieke partij om haar strategie op af te stemmen. Laat staan haar programma. Het voert te ver om daar nu in dit Dinsdagboek op door te gaan; ik neem me voor dat binnenkort op een andere manier te doen.

In de fractievergadering rollen de flessen wijn mijn richting uit. Ik heb de verkiezingspoll gewonnen. We moesten de zetels van elke partij voorspellen en  ik had de minste afwijking, al zat ik er toch nog 22 zetels-in-totaal naast. Ook mijn eigen club schatte ik verkeerd in: 8 zetels, het werden er -zoals bekend- 7.

Bij de stemmingen zit Rita Verdonk zelfingenomen in haar bontkraagje achter de regeringstafel. Haar inburgeringswet wordt -met de stemmen van GroenLinks en SP tegen- aangenomen. Maar dat is niet de reden van haar triomfalisme. Ze is goed voor tien kamerzetels en verkneukelt zich op iets wat wij dan nog niet weten. Enkele uren later claimt ze op een live-uitgezonden persconferentie op doorzichtige wijze het leiderschap van de VVD. De senatoren nemen op dat moment gezellig afscheid van SP'er Ronald van Raak die naar de 'overkant' gaat. Zijn jeugdige politieke overmoed wordt vriendelijk op de hak genomen. Maar het wordt een surrealistische vertoning als linkse senatoren op de TV de Rita-soap met stijgende verbazing gadeslaan, terwijl de VVD-collega's met de rug naar het beeldscherm zich laven aan drankjes en hapjes. Een enkele liberaal meldt zich even bij het scherm, vertrouwt ons toe 'dat wijf is hartstikke gek' en beent weer weg. Tellen is ook al niet Rita's sterkste punt. Ze claimt het leiderschap omdat ze 43% van de VVD-stemmen op zich heeft verzameld. Sinds wanneer is dat een meerderheid?

Dinsdag 21 november 2006

Gisteren begon de senaat al met het afwikkelen van een lange agenda. De Tweede Kamer mag dan met verkiezingsreces zijn, voor de Eerste Kamer geldt dat het drukker dan ooit is. Ook dat heeft met de verkiezingen te maken. Twee VVD-ministers, Zalm en Verdonk, willen per sé nog ieder een wet door de Kamer slepen, waarvan ze menen ieder een belangrijk deel van het potentiële VVD-electoraat te kunnen bedienen. Zalm mikt op ondernemend Nederland met zijn wetsvoorstel 'Werken aan winst', waarvan het belangrijkste onderdeel is de verlaging van de vennootschapsbelasting.  En Verdonk is er eindelijk in geslaagd na vier jaar polariseren een -uitgeklede- inburgeringwet in de senaat te krijgen die buiten het CDA-VVD smaldeel alleen kritiek ontmoet. Belangrijkste kritiek, ook van GroenLinks, is de resultaatverplichting die niet-westerse, niet-Nederlanders opgelegd krijgen als ze aan zo'n verplichte inburgeringscursus mee doen. En als ze niet slagen krijgen ze straf. Een zeer bedenkelijke manier om leerplicht daar aan te koppelen. Een koppeling die ook niet voor andere leerplichtigen geldt.

Beide wetsvoorstellen werden door GroenLinks stevig bekritiseerd met pittige bijdragen van mijn fractiegenoten Goos Minderman -die zijn maidenspeech voortreffelijk hield- en Tof Thissen. Ook SP en PvdA waren kritisch. Volgende week wordt er gestemd.

De verkiezingen zijn nog slechts één dag weg en houden uiteraard ook de wandelgangen in beweging. Niet één partij lijkt zeker van het beloofde resultaat. De peilingen van de drie onderzoekbureaus lopen zo uiteen met tegengestelde trends, de grote groep zwevende kiezers, de grote media-aandacht die tot het laatst invloed kan hebben enz. GroenLinks lijkt zich op het nippertje weer op te richten. Vooral dankzij de alom-aanwezige Femke Halsema die als een onverschrokken Jeane d'Arc de strijd aanbindt met de politieke tegenstanders en het perspectief van een linkse lente levend houdt door Jan M. en Wouter B. op de koffie uit te nodigen. Het bleek een slap bakkie te zijn, maar dat kwam vooral door Wouter die opnieuw weigerde kleur te bekennen. Morgen weten we meer.

Dinsdag 14 november 2006

De verkiezingen zijn nadrukkelijk aanwezig. De dramatische terugval van de PvdA door het gestuntel van Bos en de daaraan gekoppelde onstuitbare opkomst van de SP, die blijkbaar voor teleurgestelde PvdA-kiezers het enige linkse alternatief is. Een belangrijke oorzaak van de PvdA-terugval is het gebrek aan strategisch vernuft, de onwil om te investeren in het enige alternatief voor Balkenende waar kiezers voor warm lopen: een linkse coalitie. Een groot deel van de kiezers (35-45%) weet het niet waarop het moet stemmen. Waarom weten ze het niet? Omdat er geen herkenbaar alternatief is. En waarom is dat er niet? Omdat de PvdA (lees: Bos) stelselmatig geweigerd heeft de uitgestoken handen van SP en GroenLinks beet te pakken om samen te werken aan een links alternatief. Afgelopen weekend heb ik in Noordwijk en Nijmegen debatten gevoerd over de noodzaak van een links alternatief, waar bleek dat velen het er mee eens zijn dat zo'n alternatief voor een echte, inhoudelijke en wervende verkiezingsstrijd noodzakelijk is.

 Splitsingswet energiesector

Vandaag staat de splitsingswet van de energiesector op de agenda van de senaat. Een omstreden voorstel waar zowel voorstanders als critci van marktwerking iets van hun gading in menen te vinden. De wet wil de energiesector in drieën delen: het elektriciteitsnet, de centrales die elektriciteit opwekken en de distributie van elektriciteit tussen centrale en stopcontact. Nu is de situatie zo dat er  grote bedrijven zijn (NUON, Essent, ENECO) die belangen in de drie sectoren hebben. Omdat deze bedrijven ook in het buitenland risicovol opereren bestaat de kans dat zij het meest winstgevende deel, het net -de infras

Wilsonbekwamen

Ik voer het woord over het voorstel om wilsonbekwamen ook kiesrecht te geven. Het betreft een grondwetswijziging in eerste lezing. Wilsonbekwamen zijn mensen die door een rechterlijke uitspraak vanwege een geestelijke stoornis als onbekwaam worden beschouwd. Dat zijn ongeveer 20.000 mensen. De zaak is aan het rollen gebracht door een jongeman die wilsonbekwaam was verklaard, maar vond dat hij best kon bepalen op wie hij kon stemmen. Hij spande een procedure aan bij de Raad van State die hij won. Een van de redenen om deze uitsluiting ook op te heffen is dat er veel mensen ook wilsonbekwaam zijn zonder dat er rechter aan te pas komt: mensen die in een vergevorderd stadium van dementie zijn. Deze mensen hebben echter wel stemrecht.

In het debat stelde ik twee kwesties aan de orde die met het onderwerp samenhangen. In de grondwet wordt nu nog een groep van het kiesrecht uitgesloten: zij die een gevangenisstraf hebben van mimimaal een jaar en door een rechterlijk vonnis uitgesloten zijn van het kiesrecht. Waarom is het nodig gestraften nog eens extra te straffen?

Ander punt is het stemmen bij volmacht. Dat is een fraudegevoelig recht, waarvan je je moet afvragen of de mogelijkheid om een ander voor je te laten stemmen er nog steeds moet zijn. Regelmatig duiken er berichten over misbruik van volmachten op, zoals bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. Het stemmen wordt terecht steeds makkelijker gemaakt: via de telefoon, per brief, in een ander stembureau, zodat je je moet afragen of het stemmen bij volmacht in stand moet blijven.