Dinsdagboek: september en oktober 2003

Dinsdag 28 oktober 2003

Een lekker volle agenda trekt me naar Den Haag. Eerst de fractievergadering. De kundige senior beleidsmedewerker van GroenLinks Europa, Richard Wouters,  is aanwezig om met de fractie te discussiëren over de Europese grondwet en het referendum. In onze fractie is toch wat bezorgdheid ontstaan over het ontstane beeld dat GroenLinks Europa-euforisch is. De zegeningen ( bijv. t.a.v. het milieubeleid) moeten zeker worden geteld, maar daar staan de opgelegde privatisering en marktwerking, de Europese bureaucratie en  de prijsstijgingen die de Euro heeft teweeggebracht, tegenover. Het is zeker de bedoeling dat GroenLinks in zijn verkiezingsprogramma en campagne deze tekortkomingen over het voetlicht zal brengen. Maar ook zal benadrukken dat een democratischer en socialer Europa nieuwe kansen biedt aan nieuwe lidstaten, een humane rol kan spelen in de relatie met ontwikkelingslanden en zo een goed tegenwicht kan bieden aan de Rambo-koers van Bush. De discussie is ook nuttig voor mezelf, want volgende week staat op de Kameragenda een debat over de stand van zaken m.b.t. de Europese Grondwet die deze maanden wordt besproken  in de kringen van regeringsleiders.

Daarna snel naar de werkgroep kwaliteit wetgeving, die voorstellen beraamt om het werk van de Eerste Kamer te verbeteren daar waar het gaat om evaluatie van wetgeving.

Vervolgens begint de plenaire vergadering met stemming over een aantal GroenLinks-moties die drie weken geleden zijn ingediend tijdens het debat over de nieuwe bijstandswet. Dat was toen een levendig debat waar veel nieuwe kamerleden, waaronder onze Mirjam de Rijk, vol overgave aan meededen. Helaas haalt geen der moties een meerderheid. Ook de PvdA stemt tegen de meeste moties. Onopgemerkt ‘detail’ is dat de PvdA-fractie in meerderheid voor de nieuwe bijstandswet heeft gestemd, terwijl in de Tweede Kamer de sociaal-democraten een ‘njet’ lieten horen. Daarna nog commissies Binnenlandse Zaken. Antillen en Europese Zaken. Tussen deze bedrijven door word ik geïnterviewd door een student van de School voor Journalistiek over de gekozen burgemeester. Daar ben ik niet voor, maar daarover later meer.

De dag wordt besloten met een gesprek tussen Nederlandse Europarlementariërs en leden van de commissie Europese Samenwerkingsorganisaties. Geen der vier GroenLinkse Europarlementariërs is aanwezig; wel is het een weerzien met oud-partijgenoot Erik Meijer, die voor de SP in het Europarlement zit. We wisselen standpunten uit over de nieuwe lidstaten, de Europese grondwet, Turkije, het referendum en andere actualiteiten. Opvallend is toch hoe verschillend er tegen die nieuwe lidstaten wordt aangekeken. De een benadrukt de mogelijkheden die het Nederlandse bedrijfsleven heeft in –pakweg- Hongarije, vanwege de lage lonen. De ander is bevreesd voor de komst van Polen vanwege de hoge lonen hier. Een ander is bang dat de bestuurlijke infrastructuur zo slecht is dat de miljarden EU-subsidies in verkeerde zakken verdwijnen. Maar ik benadruk dat de nieuwe lidstaten moeten toegroeien naar een sociaal niveau zoals wij dat hier kennen. Europa is er niet voor de bedrijven of de bureaucraten, maar voor de mensen.

Dinsdag 21 oktober 2003

Vandaag is het Politieke Moment van het jaar in de senaat. De Algemene Politieke Beschouwingen worden gehouden. Op ons verzoek zijn deze een paar weken naar voren gehaald, om zo dichter bij de actualiteit van Prinsjesdag te zitten. Alle ministers en staatssecretarissen schuiven dan aan achter de regeringstafel, die slechts aan een mens of zeven ruimte biedt, zodat de rest 2^de rang zit met de stapels stukken uit de  loodgieterstas op schoot. Want het is gebruik dat alleen de minister-president het woord voert. De rest van de ministersploeg zit er de hele dag voor-spek-en-bonen bij en verjaagt de tijd dus met stukken lezen en wat verveeld rond kijken.

Voor de Eerste Kamer zijn deze Algemene Beschouwingen de eerste sinds Paars. Vorig jaar was Balkenende I al gestruikeld en derhalve staat de jeune premier nu voor het eerst voor de taak zijn neo-conservatieve beleid in de senaat te verdedigen.  Daarnaast heeft een aantal fracties nieuwe aanvoerders (CDA- Werner, PvdA – Linthorst, SP – Kox, GroenLinks – De Wolff) zodat er toch een zekere spanning in de lucht hangt. Die slaat echter helaas niet neer in het debat. Zoals vaak waaieren de bijdragen alle kanten uit. Het CDA had de schijn op zich geladen dat het de sociale kaart zou spelen en het kabinet op de huid zou zitten om de positie van mensen met een laag inkomen te beschermen. Maar Werner laat zich al snel paaien met de toezegging dat ‘de inkomensplaatjes’ duidelijk zullen maken dat dit niet het geval is –en dat deze kwestie dan maar bij de begroting van Sociale Zaken moet worden uit-gediscussieerd. Overmijdelijk steken de Wormen uit Naarden ook weer de kop op. Velen benadrukken dat de normen & waarden concreet gemaakt moeten worden en dat met name de plichten van de burgers maar eens goed vastgelegd moeten worden. Diana de Wolff maakt een eind aan deze oeverloze discussie door nuchter vast te stellen dat de Nederlandse wetgeving honderden, zo niet duizenden, verplichtingen kent en op de vraag welke daar aan toegevoegd zouden moeten worden, vult een diepe stilte de vergaderzaal.

Dinsdag 30 september  2003

Na de trieste sterfgevallen van (oud-)collega’s (Raymond Leenders, Leendert Ginjaar en Johan Stekelenburg) wordt de draad in de Eerste Kamer weer opgepakt. Maar liefst zeven vergaderingen afgewerkt. Fractie, senioren, plenair, verzoekschriften, financiën, binnenlandse zaken en Europa. De komende weken wordt er (eindelijk) ook weer in de plenaire vergadering van de Eerste Kamer volop gesproken en –hopelijk- gediscussieerd. Zo staan de wet Werk en Inkomen (7 oktober), de Algemene Beschouwingen (21 oktober), Europa (4 november) en de Financiële Beschouwingen (11 november) op de agenda.

In de fractie hebben we de puntjes op de i gezet m.b.t. de Nieuwsbrief die we vanaf oktober maandelijks via de email zullen verspreiden. Let op je mailbox. En als die er niet in daalt –en je wilt de nieuwsbrief ontvangen-, laat dat dan weten: groenlinks@eerstekamer.nl.

In ‘senioren’  (= clubje van fractievoorzitters dat met de Kamervoorzitter allerlei huishoudelijke zaken bespreekt) verving ik onze fractievoorzitter Diana de Wolff die in New York als lid van de Nederlandse delegatie de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bijwoont. Dat is ongetwijfeld, met de onverholen kritiek van Kofi Annan op de ramkoers van Bush, een boeiendere gebeurtenis dan de vergadering van ‘senioren’, die een hoog keuvelgehalte kent.

In de plenaire vergadering van de Kamer werd het overlijden van Leenders en Ginjaar door kamervoorzitter Timmerman-Buck herdacht. Ook Balkenende was aanwezig en sprak over beiden. De familie was op de tribune aanwezig. Er heerst bij dit soort gebeurtenissen een serene, haast klamme sfeer in de vergaderzaal. Het is doodstil, al blijkt altijd een of andere mobiele telefoon niet te zijn uitgeschakeld. Zo sluipt de moderne tijd toch rond.

De Commissie Verzoekschriften bespreekt, zoals de naam doet vermoeden, verzoekschriften van burgers die menen dat ze benadeeld zijn door de overheid. Vaak betreft het belastingkwesties. Deze keer zijn er ook andere gevallen, zoals iemand die vindt dat de beoordeling van zijn aanvraag voor een verblijfsvergunning onzorgvuldig is behandeld. Het zijn vaak schrijnende gevallen, die langs de meetlat van de regelgeving worden gelegd. Overigens komt het regelmatig voor dat iemand (deels) in het gelijk wordt gesteld of tegemoet wordt gekomen.

In de commissie Financiën worden vooral de agenda’s getrokken om data te vinden: voor de Financiële Beschouwingen, voor een gesprek met de Algemene Rekenkamer, voor een kennismaking met de ‘nieuwe’ bewindslieden Zalm & Wijn (de culinaire grappen liggen voor de hand).

Dan naar Binnenlandse Zaken, waar ook al een gesprek met de Algemene Rekenkamer wordt gepland en de procedure wordt besproken m.b.t. het wetsvoorstel dat, als gevolg van de lessen van ‘Enschede’ en ‘Volendam’ de kwaliteit van de rampenbestrijding moet verbeteren. Het wetsvoorstel wordt de komende weken door alle fracties bestudeerd, hetgeen waarschijnlijk zal resulteren in een aantal vragen, de zogenaamde ‘inbreng’.

Tenslotte de commissie “Europese Samenwerkingsorganisaties’. Ook hier moeten de agenda’s worden getrokken, zodat de mijne de komende maanden onderhand zwart ziet van de afspraken.

Gelukkig doe ik ook nog iets anders dan vergaderen over vergaderingen. Zoals afgelopen vrijdag in Purmerend waar een debatavond over Irak werd gehouden. Harrie Dewitte, een Belgische arts die in Bagdad was geweest, sprak over de verschrikkingen van de oorlog. Verder was er nog een Belg, Jo Cottenier, voorman van de Belgische beweging ‘Sop United States of Agression’, die over een gestaald, anti-imperialistisch denkraam bleek te beschikken. Harry van Bommel (Socialistische Partij) en ik gingen in op de relatie tussen de VS en Nederland en hoe de politiek hier ten lande daar mee om gaat. Veel overeenkomsten, mar ook verschillen. Zoals de vraag of – en hoe- je de discussies in de Europese Unie moet beïnvloeden om de alleenheerschappij van de VS te beteugelen. Dat is meer dan alleen maar ‘boe’ roepen tegen de Europese Unie, zoals de Socialistische Partij pleegt te doen.

Dinsdag 2 september 2003

Voor het eerst weer naar Den Haag, het reces is voorbij. Het blijft toch onwennig, zo’n fractie van vijf in plaats van acht, zoals in de vorige periode. Maar iedereen heeft er zin en in rap tempo wordt de agenda afgewerkt. Er staat één punt op de agenda van de Kamer. Het is een wijziging van de Comptabiliteitswet, die beoogt, in het spoor van een rapport van de rekenkamer, een halt toe roepen aan allerlei gebankier van zogenaamde RWT’s: rechtspersonen met een wettelijke taak, zoals bijv. onderwijsinstellingen. Deze beheren publiek geld en kunnen daar risico mee lopen als ze de verleiding niet kunnen weerstaan om daar mee te gaan beleggen. De wetswijziging wil hier een eind aan maken. De overtollige liquide middelen blijven voortaan in de schatkist, de staat keert hier ook rente over uit, en kunnen natuurlijk zo opgenomen worden voor de doeleinden van de RWT. De vakminister behoudt het toezicht op de besteding van de middelen en niet de die van financiën.

Het enige knelpunt dat nu nog opduikt is een nogal technische kwestie die het hoger onderwijs betreft. Het HBO heeft in 1993 alle bij hen in gebruik zijnde (rijks)gebouwen gekocht maar moest daartoe een waarborgfonds in het leven roepen dat als hypothecaire buffer gold –en geldt- voor HBO-instellingen die geld moe(s)ten lenen. 

Met het zogenaamde geïntegreerde middelenbeheer dat de regering met deze wet beoogt, kunnen RWT’s ook geld lenen, alleen verlangt de wet hypothecaire zekerheid. En die kunnen de HBO’s nu net niet gegeven, omdat zij die aan het Waarborgfonds hebben afgestaan, waartoe zijn overigens wettelijk verplicht waren. De regering is hier aan tegemoet gekomen door de onderwijsinstellingen toe te staan maximaal 10% van hun jaaromzet rood te staan bij de schatkist, zonder dat daarvoor een garantstelling nodig is. Bovendien is toegezegd na 3 jaar de deelname van de onderwijsinstellingen aan deze wet te evalueren. Ik zie geen reden om actief mee te doen met het debat, temeer daar ik de hele middag allerlei commissievergaderingen heb en een bijeenkomst van de nieuwe delegatie van Eerste en Tweede Kamer voor de Raad van Europa, waar ik ook deel van ga uit maken. Later begrijp ik dat het toch een pittig debat was, waarin Zalm toezegt dat de HBO-instellingen voorlopig niet onder de wet zullen vallen. Hij gaat daarmee wel erg soepel door de knieën voor de lobby die het hoger onderwijs op de Kamer heeft losgelaten.

Dinsdag 9 september 2003

In de fractievergadering bespreken we de grote lijnen van onze inbreng bij de algemene beschouwingen. Al snel wordt meegedeeld dat vanwege het plotselinge overlijden van een van onze collega’s, Leenders van de PvdA, alle vergaderingen komen te vervallen. Leenders was nieuw in de Kamer en de tijd was te kort om hem te leren kennen. ’s Middags vindt er een korte herdenkingsbijeenkomst plaats. Uiteraard is de verslagenheid bij de PvdA-fractie groot.