Leo Platvoet

[ Start ] [ Contact ] [ Sitemap ] [Zoeken]

 

Odyssee Reisgidsen

Monarchie & Republiek 

Herman Gorter

GroenLinks

Een Ander Nederland

Gepubliceerde artikelen

Dualisme

Zuidelijke Kaukasus

Dinsdagboek

Eerste Kamer

Raad van Europa

Emancipatiemachine

Stappen door de Nieuwe Stad

PSP

Reisverslagen

BMC

 

 

Onderhandelen, onderhandelen, onderhandelen...

DAGBOEK ONDERHANDELINGEN GROEN LINKS

(gepubliceerd in De Helling, najaar 1989)

 

Woensdag 12 april 1989

Dit is de nu de vijfde woensdagavond dat de delegaties van CPN, PPR en PSP in de hoge, holle vergaderzaal van het PPR-kantoor bij elkaar zitten. De 1ste Weteringdwarsstraat ligt er nog steeds opengebroken bij en dat geldt ook voor de voortgang van de onderhandelingen. Twintig uur hebben we nu gepraat over de kopvolgorde en het plaatsen van onafhankelijken op de lijst.

Deze avond ontstaat er echt een ruziesfeer. Ik draag daar een forse steen aan bij, want zo lijkt de rolverdeling in de PSP- delegatie te zijn: Platvoet mag het vuile werk opknappen, iets wat ik overigens in dit soort situaties met plezier doe. Het CPN- congres is afgelopen weekeind gehouden, en daar omheen is de PPR een publiciteitsoffensief begonnen waar de honden geen brood van lusten. De communisten zouden eigenlijk niet willen, blokkades opwerpen e.d. De PPR heeft maandag met veel bombarie haar eigen verkiezingsprogramma gepresenteerd, toch een wat vreemde figuur voor een partij die zegt serieus aan het onderhandelen te zijn over een gemeenschappelijke lijst en program. En in Elsevier van deze week worden de PPR-bestuurders Van Ojik, Broersma en Van der Hoek als drie politieke macho's afgeschilderd die elkaar overschreeuwen in het eigen-PPR-gelijk. Klaas-Wybo van der Hoek, die voor de eerste keer de PPR-delegatie versterkt, gaat overigens na anderhalf uur al weg. In die tijd heeft hij zich beziggehouden met het invouwen van brieven in enveloppen en af en toe het plaatsen van een niet ter zake doende opmerking. De gruwel is van de gezichten van de CPN-delegatie af te scheppen: de wat norse Riet van Putten, de zeer geestig uit de hoek komende Herman Meyer en de slimme, uitgesponnen Boe Thio. Met name als Job van Keulen (PPR), die bekend staat als een voorstander van samenwerking, hen zo ongeveer elk uur met wanhopie stem vraagt: 'maar wat bedoelen jullie nou met 'kies communisten in de kamer'?!?' Bram van Ojik, de PPR-voorzitter die hoofdzakelijk voor de PPR het woord voert, zit met een steeds roder wordend hoofd in een moeilijk parket. Zelf is hij voorstander van samenwerking, daar twijfel ik niet aan. Maken we immers beiden niet deel uit van een klein groepje mensen uit CPN, PPR en PSP die vriendschappelijk sinds een jaar met elkaar af en toe in lomerrijke omgevingen brainstormt onder de illustere naam 'Cliché BV' over de vraag hoe die samenwerking tot stand moet komen? Maar het ultra-groene klimaat in de PPR-top dwingt hem tot handig opereren, waarin hij niet bepaald uitblinkt.

Na veel gebakkelei over het media-gebeuren gaan we over tot de lijstvolgorde. De PPR heeft inmiddels geaccepteerd dat de eerste drie plaatsen gelijk worden verdeeld, maar wil in de volgorde daarna haar derde zetel, voor de CPN haar tweede krijgt. Ook vanavond komen we daar niet uit. De PSP blijft vast houden aan het een maand eerder ingediende compromis-voorstel (dat er overigens uiteindelijk ook uit zou rollen). Aan het slot komt de PPR nog met een nieuwe move: de PPR zal ons de komende dagen een brief toekomen, waarin zij de intenties zal ventileren waarmee zij in deze onderhandelingen staat. CPN en PSP zeggen toe hetzelfde te zullen doen.

helling.JPG (893619 bytes)

Donderdag 20 april 1989

Om 9 uur 's morgens weer naar het PPR-kantoor. De vorige avond hebben we uren lang gediscussieerd over de drie brieven-met- intenties- die op tafel lagen. De PPR heeft in haar brief duidelijk de fusieclaim op tafel gelegd. Iets wat voor CPN en PSP in deze fase van de onderhandelingen absoluut onbespreekbaar is. We zijn er niet uitgekomen, vandaar dat besloten is dat een 'petit comite' bestaande uit Bram, Boe en ondergetekende het nog eens probeert. Deze keer in de fraai gestoffeerde partijbestuurskamer van de PPR, waar op een prikbord het interview met PPR-statenlid Jan Dirkx hangt waarin de vrolijk- linkse uitspraak dat PSP en CPN door de PPR vermorzeld zullen worden als de samenwerking voor 1 mei niet rond is.

Er hangt een wat lacherig sfeertje. Ik heb vanacht een concept 'intentieverklaring' van vijf punten opgesteld die ik Bram en Boe voorleg. Het is zo'n mooie tekst dat de tranen me haast in de ogen schieten. Na een uur discussie en een aantal wijzigingen komen we er niet uit. De formulering 'Een nieuwe politieke formatie is voor ons met het aangaan van deze samenwerking aan de orde.' lijkt Boe en mij een aardige handreiking aan de PPR, maar Bram blijft bezwaren houden tegen de laatste zin uit de vijfde intentie: 'In de komende vier jaar wordt beoordeeld of en zo ja in welke vorm de beoogde nieuwe politieke formatie gestalte moet krijgen.' Hij weigert te zeggen of hij bereid is deze intentieverklaring te verdedigen in het partijbestuur van de PPR dat maandag 24 april bijeenkomt. Teleurgesteld en schouderophalend nemen we afscheid van elkaar. Boe en ik praten nog even na en komen tot de conclusie dat met dit PPR- partijbestuur geen enkel resultaat valt te behalen.

Maandag 24 april 1989

Vanavond bijeen geweest met de PSP-delegatie en enkele mensen van de kamerfractie bij Andrée van Es thuis. Afgesproken was dat Bram van Ojik ons belt als het partijbestuur van de PPR, dat in Zwolle vergadert, een besluit heeft genomen over de voortgang der onderhandelingen. We stellen een persverklaring op voor het geval dat de PPR besluit af te haken, iets waar niemand nog aan twijfelt. Henk Branderhorst heeft een concept-verklaring gemaakt, waarin dit wordt betreurd. Er ontspint zich een levendige discussie over de vraag of er een politieke beoordeling in moet van deze PPR-stap. Ik vind van wel en formuleer de zin, die later bij mensen als De Gaay Fortman in het verkeerde keelgat is geschoten, nl. dat het afhaken gezien moet worden als een keuze van de PPR om zich om te vormen tot een groene middenpartij.

In strijd met de afspraak worden we niet door Bram gebeld. Wel door Marius Ernsting die zich ook al afvraagt of de verbinding met Zwolle is verbroken. Omdat we vermoeden dat de PPR ons in de media een slag voor wil zijn besluiten we de afspraak dat er voor morgenmiddag 12 uur niets naar buiten gaat te negeren. Zodra we de volgende morgen iets horen zal onze voorlichter Lex Spaans de PSP-verklaring in de 60 postvakjes van de parlementaire pers op het Binnenhof duwen.

Zaterdag 29 april 1989

Koninginnedag, althans een dag eerder dan normaal en drie maanden na haar echte verjaardag. Het partijbestuur van de PSP vergadert vandaag over de nieuw ontstane situatie. Het bestuur van de PPR heeft afgehaakt, maar in de PPR is de pleuris uitgebroken. Een groepje rond ex-voorzitter Wim de Boer heeft gisteren een motie van 2 pagina's de partij ingestuurd die op een spoedvergadering van de PPR-partijraad op 6 mei aan de orde komt, waarin het partijbestuursbesluit wordt teruggedraaid. De Boer, ook aandeelhouder van de 'Cliche BV', is tevens voorzitter van het Europese samenwerkingsverband REGENBOOG, waar ik in tijdelijke dienst ben voor de verkiezingscampagne. De stukken van de groep De Boer zijn met de REGENBOOG-sleutel op het PSP-kopieerapparaat afgedraaid en zijn derhalve bekend.

Op tafel liggen twee discussiestukken. Een van Henk Branderhorst om, nu de PPR heeft afgehaakt, niet met de CPN door te gaan, maar te streven naar samenwerking op een 'lager' niveau, zoals een eigen lijst, maar een gezamenlijk program. Zelf heb ik ook een stuk geschreven waarin ik pleit voor dooronderhandelen met de CPN om de referendumopdracht (een gezamenlijke lijst ter linkerzijde van de PvdA) uit te voeren. Bovendien vergroot dit de druk op de partijraad van de PPR om de motie De Boer aan te nemen. Ik pleit er tevens voor een verklaring van die strekking uit te geven waarin nadrukkelijk de terugkeer van de PPR aan de onderhandelingstafel wordt opengehouden. Het wordt een pittige discussie, waarin met name de arrogantie van de PPR het moet ontgelden. Besloten wordt door te gaan met CPN en onafhankelijken, maar dan wel na 6 mei, in de verwachting dat de partijraad van de PPR het goede besluit zal nemen. 'De PSP blijft streven naar een vernieuwende rood-groene formatie' luidt de kop van de verklaring die maandag de landelijke dagbladen zal halen.

Zaterdag 6 mei

Deze vijfde wandeldag brengt ons in een godvergeten groene Jura bij Mouthe. We hebben op 2 mei de GR5 opgepikt bij Morteau en vrij zwaar bepakt de onderhandelingsperikelen eruit gelopen. Heen hadden we een lift van de vader van vriendin Jacqueline. Hij ging met een kennis hun jaarlijkse proefronde langs Franse wijnboeren doen. Op de heenweg veel gepraat over de stukgelopen samenwerking. Mijn 'schoonvader' is al vanaf 1968 lid van de PPR en een uitgesproken voorstander van samenwerking. Hij volgt het van een afstand, maar voelt zich er wel bij betrokken. Die Van Ojik lijkt hem wel een geschikte vent, liefkozend praat hij altijd over 'die gekke Basje' en van de permanent benauwd- trillende stem van Beckers krijgt ook hij het op zijn heupen. We juinen hem op om vanuit de vrij slaperige Gooise PPR-afdeling iets te ondernemen voor de partijraad en het lijkt hem zelf wel een aardig idee vanuit Frankrijk een telegram naar de partijraad te sturen, 'maar niet in het Frans, want dat zou verkeerd vallen'.

Vandaag is dus die partijraad realiseer ik me ineens. Om 3 uur 's middags, als we afdalen naar Mouthe, laten we de rugzakken zakken en luisteren naar de wereldomroep. Zou het nieuws van de PPR- partijraad de wereldbol rond gaan? De val van het kabinet, afgelopen dinsdag, beheerst al dagen lang het nieuws van deze saaiste omroep. Ook nu. Geen nieuws, goed nieuws?

Woensdag 10 mei 1989

De onderhandelingen worden voortgezet. De 'groep De Boer' heeft zich opgeworpen om de door de PPR-partijraad aangenomen motie uit te voeren, want het partijbestuur was daartoe niet bereid.

We vergaderen in het partijgebouw van de PSP, want het PPR kantoor is nu niet meer beschikbaar. Bovendien lijkt daar een doem op te rusten. De PPR'ers Wim de Boer, Janneke van der Plaat en Cox Merkelijn zijn aanwezig, voorts de gebruikelijke delegaties van CPN (Riet van Putten, Herman Meijer en Boe Thio) en PSP (Saar Boerlage, Henk Branderhorst en ondergetekende). De CPN heeft grote moeite met de nieuwe PPR-delegatie, die zij niet als zodanig wensen te beschouwen. In zijn bekende lenige, lange betoogtrant maakt Boe Thio duidelijk dat de CPN gewend is met delegaties te praten die een mandaat hebben en dat heeft deze dus niet. De PSP, toch wat minder formalistisch als het zo uitkomt, wenst de groep De Boer te beschouwen als een delegatie vanuit de PPR en wil dooronderhandelen omdat de inschatting is dat deze delegatie een breder draagvlak heeft in de PPR dan het partijbestuur. De avond wordt verder hoofdzakelijk doorgebracht met een discussie over de verdere procedure, waarbij twee werkgroepjes worden gevormd die de inleiding en de eigenlijke hoofdstukken van het verkiezingsprogramma zullen opstellen. Die kunnen het komend pinksterweekend de huiselijke haard wel vergeten. Verder komt een stuk aan de orde van Henk Branderhorst, waarin de overeengekomen stand van zaken tot nu toe staat opgesomd en een van Wim de Boer met ongeveer dezelfde strekking. Over de naam Groen Links Akkoord ontstaat de discussie over het achtervoegsel Akkoord. De CPN heeft van de naam nooit zo'n probleem gemaakt, Wim de Boer bezweert dat het Groen Links moet worden, omdat dit een definitieve afrekening zal betekenen met het vermaledijde klein links. 'Binnen een maand schrijven ze alleen nog maar over Groen Links.' Wij denken dat Akkoord de naam wat beter zal doen vallen bij de PSP-achterban, omdat daarmee wordt aangegeven dat het een akkoord tussen partijen is en niet een geheel nieuwe formatie. Terugkoppelen dus, een veel gehoorde kreet tijdens deze onderhandelingen. Ook de lijstvolgorde komt weer aan de orde. Fijntjes stelt de CPN dat de volgorde van 1 t/m 8 niet is uitonderhandeld, 'omdat het PPR-bestuur het moment niet heeft afgewacht waarop dit zou gebeuren'. De PPR'ers kijken enigszins onthutst, waarna de kersverse delegatie meedeelt dat dit een onbespreekbaar eindbod is, inclusief de beoogde lijsttrekster Beckers, waartegen bij CPN en PPR in toenemende mate bezwaren bestaan, gezien de wijze waarop zij halsstarrig het breken van het PPR-partijbestuur blijft verdedigen. 'Die draait wel bij' verzekert De Boer ons 'het heeft geen zin om haar ter discussie te stellen, hoe zeer wij dat ook begrijpen. Zonder haar lukt het eenvoudigweg niet om het PPR-congres mee te krijgen.'

Na afloop maak ik met Cox Merkelijn afspraken, want wij vormen met Marius Ernsting het groepje dat de concept-hoofdstukken op papier moet zetten. Vrijdag de hele dag bij mij thuis en maandag, 2de pinksterdag, in de stationsrestauratie in Zwolle. Want de familie Ernsting verblijft in de Pinksterweek op een ecologisch verantwoorde camping in Overijssel. Het gaat soms erg snel bij communisten.

Zaterdag 13 mei 1989

Vandaag opnieuw de hele dag dezelfde smoelen. Het concept-akkoord (exclusief het programma) zal en moet vandaag in een lange zitting afgemaakt moeten worden. Op grond van de discussie van jl. woensdag heeft Wim de Boer een concept-akkoord opgesteld. Na een leespauze van anderhalf uur, waarin de delegaties in verschillende ruimten in het PSP-kantoor overleggen, wordt in het begin van de middag de vergadering door onze vaste voorzitter, PSP-Eerste Kamerlid Joop Vogt, geopend. Het wordt een lange taaie zit, waarin, terecht, op alle slakken zout wordt gelegd. De Boer heeft geprobeerd de al overeengekomen intenties anders te formuleren, maar dat wordt niet geaccepteerd. De oude, cruciaal geachte tekst komt er weer in. En zo gaat het urenlang door. Op elke regel valt wel wat aan te merken. 'Is' de nieuwe formatie een aanzet tot verbreding en vernieuwing of 'wil' ze dat zijn? Is de lijsttrek(st)er ook de fractievoorzitter, of bepaalt de fractie wie voorzit?

Maar langzamerhand begint er vandaag iets te groeien wat tot nu toe uit is gebleven. Wederzijds vertrouwen en respect, het gevoel dat we er uit zullen komen, omdat we er uit willen komen. De CPN versnelt haar vertragingstactiek, de PPR verzacht haar misplaatste arrogantie en de PSP polijst haar ietwat zeurderig cynisme. Om acht uur 's avonds is het akkoord uitonderhandeld en akkoord.

Donderdag 18 mei 1989

Om kwart over negen eerst naar de tandarts voor een lastige wortelkanaalbehandeling. Ik arriveer iets te laat in het belegen etablissement 'De Rode Leeuw' op het Damrak dat we met het juiste gevoel voor dramatiek hebben afgehuurd. Afgezonderd voor de buitenwereld, denken we. De CPN-delegatie bestaat maar liefst uit vijf mensen, want Marius Ernsting en Ina Brouwer zijn er ook bij. Voorts zijn er nieuwe, evangelisch geïnspireerde gezichten: de EVP is aangeschoven. Ze hebben positief gereageerd op het voorstel mee te onderhandelen onder de ononderhandelbare voorwaarde dat ze de elfde plaats op de lijst krijgen. Joop Vogt is met vakantie, Henk Branderhorst zal de onderhandelingen voorzitten en ik heb de eer namens de PSP de onderhandelingen te voeren. Voor het programma aan de orde is, zijn we echter uren verder, want de EVP, bij monde van de af en toe omslachtig formulerende Hans Feddema, probeert toch nog het onderste uit de kan te krijgen m.b.t. de rangorde op de lijst. 'Weinig solidair' en 'de kleinste wordt wel erg onheus behandeld' gaan over tafel, maar we geven geen krimp, ook al wordt met schorsingen en telefonisch overleg met de EVP-voorzitter het geduld danig op de proef gesteld. De telefoon blijft overigens het bewijs dat de buitenwereld bestaat. In de loop van de morgen bellen verslaggevers van Volkskrant, Parool en NRC/H op. Via via zijn ze er achter gekomen waar we zitten, maar ik kan ze niet meer meedelen dat er inderdaad op dit moment onderhandeld wordt over een gemeenschappelijk programma.

 

bevrijding.JPG (263235 bytes)

De onderhandelaars bijeen in De Rode Leeuw

De onberispelijk geklede obers kijken enigszins verbaasd naar dat bonte gezelschap wereldverbeteraars maar serveren onverstoorbaar koffie en broodjes. In de loop van de middag beginnen we dan eindelijk aan het programma. Ina Brouwer formuleert namens de CPN het merkwaardige ordevoorstel om over de te verwachten hete hangijzers (NAVO, basisinkomen, socialisatie, republiek) geen standpunten in het programma op te nemen. Een voorstel dat snel van tafel is, want 'als dat wordt besloten, kunnen we beter nu opstappen' is mijn reactie.

De -lange- inleiding, geleverd door Ina Brouwer, Henk Branderhorst en Wim de Boer, maar onmiskenbaar eind-geredigeerd door de laatste, levert de nodige discussie op. Het is geschreven als een toespraak in krachtige bewoordingen die bij zachte EVP'ers en voorzichtige CPN'ers nogal eens verkeerd valt. Zodat het nageslacht verstoken blijft van opmerkingen als 'De NAVO is een levend lijk' en 'Als de ozonlaag helemaal vernield is krijgen we kanker'. Algemeen kritiekpunt van CPN en PSP is dat de economische verhoudingen wel erg ecologisch worden gedefinieerd en dat het belang van sociale bewegingen nauwelijks aan bod komt. Met schorsingen en ter plekke geschreven alternatieven komen we er uit.

Ina Brouwer heeft inmiddels de middagkranten Parool en NRC/Handelsblad gekocht. En daarin lezen we onder de kop 'Klein Links overlegt over Groen Links' (hoe snel werkt de nieuwe naam!) 'Vertegenwoordigers van de drie partijen zijn vandaag begonnen aan besprekingen over de inhoud van het verkiezingsprogramma. Volgens een deelnemer aan de onderhandelingen is er een duidelijke intentie bij de drie partijen het eens te worden.' Even wanen we ons het middelpunt van de wereld. Vlak daarna komt fotografe Anne Vaiilant binnen die ik voor het PSP-maandblad Bevrijding foto's wil laten maken van deze toch historisch te noemen bijeenkomst. Ze blijkt, weliswaar later, ook door De Waarheid gevraagd te zijn.

De onderhandelingen over de hoofdstukken verlopen langzaam. Bij het eerste hoofdstuk, dat o.a. over defensie gaat, zet ik hard in. Zinsneden als 'een minimale zelfstandige en niet-nucleaire defensie van Europees formaat' worden eruit onderhandeld, evenals vertragende zinswendingen over het uittreden uit de NAVO. 'Drastische' verlaging van het defensiebudget wordt vervangen door 'stelselmatige' en de huidige militaire oefenterreinen mogen ook van CPN en PPR verdwijnen. Jarenlang gekoesterde vooroordelen van Spekkiaanse PSP'ers tegen het militaristische karakter van CPN en -in mindere mate- PPR worden in een mum van tijd ontmaskerd.

Het avondeten wordt door de delegaties in verschillende eetgelegenheden genuttigd. Henk heeft zowaar bij de PSP- penningmeester voor elkaar gekregen dat we op kosten van de zaak een warme hap kunnen nemen. Het wordt een Spaans restaurant op de wallen.

De discussie over het basisinkomen en de socialisatie van de economie verloopt moeizaam. De ontkoppeling tussen arbeid en inkomen blijkt er bij de CPN niet in te kunnen. Boe Thio, econoom, blijft vasthoudend in zijn opvatting dat de sollicitatieplicht noodzakelijk is voor een -ook in onze ogen noodzakelijk- goed functioneren van de arbeidsmarkt. Meer als grap stel ik voor als einddoel voor de verhouding tussen arbeid en inkomen de formulering uit het 'communistisch manifest' over te nemen: 'werken naar vermogen, loon naar behoefte'. In de schorsing die volgt komt Boe vragen of 'de PSP deze opmerking serieus meende'. Ik bevestig dat en hij probeert elders de PPR mee te krijgen. Dat lukt hem blijkbaar niet, want na de schorsing komt de PPR zelf met een compromistekst waarin een brede maatschappelijke discussie wordt verlangd over allerhande zaken die met de relatie arbeid/inkomen te maken hebben. Het woord 'basisinkomen' komt er zelfs niet voor. Een uit onderhandelingsstrategie wat ondoordachte zet van de PPR, die door CPN en PSP in dank wordt aanvaard. De socialisatie van de belangrijkste bedrijven is een PSP-stokpaard dat een schorsing noodzaakt. Niet wij, maar de CPN spant zich in om met een aanvaardbare compromistekst te komen 'socialisering van de economie die tot uiting komt in een democratisch beheer van de belangrijkste industrieën en financiële instellingen'. Volgens mijn interpretatie gaat deze tekst nog verder, dus daar zal de PSP zich geen buil aan vallen.

De hoofdstukken over milieu en basisvoorzieningen geven aanleiding tot talloze opmerkingen, maar weinig spetterende discussie. Anders ligt dit bij de tekst over democratie. Het is dan inmiddels twee uur 's nachts, maar de BVD, de Eerste Kamer en de monarchie houden ons klaarwakker. De PSP pleit voor opheffing van alle drie, maar zowel CPN, PPR als EVP zien dat niet zitten. De CPN, nota bene het meest begluurd, pleit voor een effectieve democratische controle op de BVD, in plaats van afschaffing. Het meest komisch is de discussie over de monarchie. Nadat ik in een fel betoog de standpunten van de anderen tot a-democratisch en feodaal heb verklaard lijkt er een compromis mogelijk, nl. 'dat Groen Links van mening is dat erfelijke staatsfuncties niet gecontinueerd moeten worden'. Maar onder het mom dat het geen actuele kwestie is (tegenwerping: 'wat ook voor talloze andere zaken uit het program geldt') wordt het afgewezen. Ik eis vervolgens dat het republikeinse standpunt als PSP- minderheidsopvatting wordt opgenomen, hetgeen gebeurt. Vervolgens beginnen Wim De Boer en Boe Thio wat sip te kijken. Boe: 'Tsja, als mensen van ons dat nu lezen gaan ze natuurlijk vragen waarom wij dat standpunt niet hebben ingenomen.'

Als laatste hoofdstuk wordt in de vroege uurtjes 'de kwaliteit van de samenleving' behandeld. Weinig kwaliteit, veel slaap.

Om 5 uur is het programma klaar. Iedereen staat op om naar huis te gaan. Er heerst een, weliswaar wat vermoeide, euforiestemming. Twee dingen moet nog even geregeld worden. Morgen, of beter gezegd vanavond, is de bijeenkomst in De Beurs van de lokale samenwerkingsfracties. We besluiten dat we natuurlijk wel meedelen dat het rond is, maar dat er nog geen tekst wordt uitgereikt. Wie deelt het mee? Ik stel voor dat Saar Boerlage dat doet als voorzitter van de partij die het initiatief tot de onderhandelingen heeft genomen. Pijnlijker wordt het bij de vraag wie de persconferentie van volgende week moet leiden. Wim de Boer stelt dat dit iemand moet doen die gewend is met de pers om te gaan en doelt daarmee overduidelijk op zich zelf. Ina Brouwer onderschrijft dat. Het is wat vervelend in deze situatie, maar opnieuw trek ik de partijscheidslijnen. De PSP moet dat ook doen. Joop Vogt, stel ik voor, want Saar is met vakantie. 'Laat Henk Branderhorst het doen' oppert Cox Merkelijk 'hij heeft vandaag ook uitstekend voorgezeten.' Aldus geschiedt.

In het ochtendlicht fiets ik naar huis. Thuisgekomen raap ik de Volkskrant van de deurmat. 'Klein links doet wellicht toch met een lijst aan verkiezingen mee'. Inderdaad.

Vrijdag 19 mei 1989

Na 5 uur slaap achter de computer. Wim de Boer verwerkt de wijzigingen in de akkoordtekst en de inleiding, ik in de zes programmahoofdstukken. Mijn maandelijkse klaverjasavond moet ik afzeggen. En ook de bijeenkomst in de Beurs moet ik missen.

Om 11 uur 's avonds, als ik met de wijzigingen in het laatste hoofdstuk bezig ben ('Kwaliteit van de samenleving') begeeft mijn te warm gestookte computer het. Met de overige hoofdstukken fiets ik naar het PSP-kantoor om volgens afspraak voor de andere partijen een exemplaar van het bijgewerkte programma te kopiëren. Ook daar motorpech: dat klote kopieerapparaat laat het weer eens afweten. Telefoon. Wim de Boer: 'kom naar het terras van De Brakke Grond, het is hier reuze gezellig'. Daar aangekomen blijkt de kersverse Groen Links-gemeente in Hallelujastemming bijeen. Afhakers en volhouders vieren samen de geboorte van dit nieuwe geluid.

Leo Platvoet